भ्रष्टाचार फक्त पैशांचाच नसतो..
भ्रष्टाचार विचारांचा, जाणिवांचा, आणि भावनांचाही असतो..

पूर्वी प्रथा-परंपरातून आणि कथा-कहाण्यांतून पिढ्यान् पिढ्या आपल्या वारसदारांच्या पोटापाण्याची आणि श्रेष्ठत्वाची सोय करून ठेवली गेली होती.. आताही इतिहासाच्या मोडतोडीतून, शिक्षणव्यवस्थेतून किंवा फसवे प्रचारतंत्र राबवणाऱ्या यंत्रणेतून, अत्यंत शिस्तबध्द पध्दतीने लोकांच्या “विचार जाणिवाच” कोणी बदलत असतील, आणि आपले समविचारी लोकच कायम सत्तेत राहावेत, तेच लाभार्थी असावेत अशी तहहयात सोय कोणी करत असतील, तर तोही भ्रष्टाचारच आहे..

वैयक्तिक अथवा सामूहिकरीतीने, आपल्या किंवा हितसंबंधींच्या, आर्थिक/ राजकीय / सामाजिक फायद्यासाठी केलेली कोणतीही अनैतिक कृती म्हणजे भ्रष्ट-आचार.. (पुन्हा वाचा)

पैसे खाणाऱ्या लोकांपेक्षा असे “वैचारिक भ्रष्टाचारी” लोक जास्त लबाड आणि भविष्यासाठी जास्त धोकादायक असतात.

लोक उगीचच कांगावा करत राहतात की, “आमच्या नेत्यावर आर्थिक भ्रष्टाचाराचा एकही आरोप नाही, म्हणजे आमचा नेता किती स्वच्छ चारित्र्याचा आहे !”

आपल्याकडं साधी राहणी आणि वैयक्तिक त्याग ह्या गोष्टी जास्तच ग्लोरिफाय झालेल्या आहेत. आणि असं करणाऱ्या व्यक्तींवर लोकं डोळे झाकून विश्वास ठेवतात. पण त्यांना हे कळत नाही की, सध्याच्या काळात साधं राहणीमान/ त्याग/ समाजोपयोगी उपक्रम वगैरे हे अनेक व्यक्ती आणि संघटनांच्या USP चा भाग असतो.

भलेही तुमचे नेते स्वतःसाठी कमवत नसतील, त्यांची मुलंही राजकारणात नसतील ; पण तुमचे नेते, किंवा तुमचा पक्ष त्यांच्या वैचारिक वारसदारांची तह-हयात सोय व्हावी, यासाठी सत्तेचा गैरवापर करत, नाही-नाही ते सारे अननुकरणिय मार्ग वापरत असतील, तर त्यालाही भ्रष्टाचारच म्हणतात..

या वैचारिक भ्रष्टाचारातून साध्य होणारे, दुसऱ्याचे स्वातंत्र्य घालवणारे विचार, जन्मजात श्रेष्ठत्वाच्या कल्पना, ‘सुप्रिमसी’ची बाधा झालेल्या आयडियोलोजी, खून्यांच्या कृतीचं समर्थन, आणि दुसऱ्यावरच्या अन्यायाचे समर्थन करणाऱ्या विचारांचं गौरवीकरण, हे समाजासाठी पैशाच्या भ्रष्टाचारापेक्षा कितीतरी जास्त धोकादायक आहे.

… आणि ती जास्त काळजी करण्याची गोष्ट आहे..

– डॉ सचिन लांडगे.

**