– डॉ सचिन लांडगे.

 

* तुमची हेल्थ इन्शुरन्स पॉलिसी ही तुम्ही त्या कंपनी सोबत केलेला करार (Agreement) असतो. तुमच्या वतीने उपचाराचा खर्च देण्यासाठी तुम्ही इन्शुरन्स काढलेला असतो. त्याच्याशी हॉस्पिटल्सचा काहीही संबंध नसतो. कंपनीकडून तुम्हाला हॉस्पिटल बिलापेक्षा कमी पैसे मंजूर झाले म्हणून हॉस्पिटल ने देखील कमी घ्यावे, असं अजिबात नसतं.

* आपण हेल्थ इन्शुरन्स पॉलिसी घेतली म्हणजे आता कुठलाही रोग /आजार /ऑपरेशन फ्री मध्ये होणार आहे, असं अजिबात नसतं. तुम्ही किती मोठा कव्हर घेता, आणि किती मोठा प्रीमियम भरता त्यानुसार तुम्हाला फायदे मिळतात. दहा रुपये देऊन पंचपक्वान्नाचे जेवण मिळत नाही, तेवढ्यात झुणका भाकरच मिळते.

* या करारात कोणकोणते आजार व तपासण्या कव्हर (समाविष्ट) आहेत, व त्यातल्या प्रत्येक आजाराचे व ऑपरेशनचे कंपनीकडून किती लिमिट आहे, हे लिहिलेले असते. त्यावरूनच तुमचा प्रीमियम ठरतो. या करारात तुम्ही घेत असलेल्या पॉलिसी वापराबाबतच्या बऱ्याच अटी व शर्ती असतात, ज्यावर तुम्ही सही केलेली असते.

* तुमच्या इन्शुरन्स पॉलिसी मधल्या अटी शर्ती पॉलिसी घेते वेळी एजंट तुम्हाला व्यवस्थित सांगत नाही, किंवा सांगितलेले सगळे आपल्याला समजत नाही, आणि समजलेले नंतर लक्षातही राहत नाही. बहुतांश लोकांनी पॉलिसी पेपर्स पूर्ण न वाचताच सही केलेली असते.

* इन्शुरन्स कंपनीचे एजंट पॉलिसी घेताना जे काही वादे करतात ते तपासून घेणे आपले काम आहे नाहीतर, पुढं कित्येक वर्ष प्रीमियम भरून देखील आपल्या गरजेच्या वेळी इन्शुरन्स कंपनीकडून क्लेम नाकारला जाणे, काहीना काही त्रुटी काढून कमी पैसे मंजूर करणे, अशा गोष्टी आपल्यासोबत घडणार नाहीत. कारण, कोणतीही इन्शुरन्स कंपनी समाजसेवा करण्यासाठी बसलेली नाही. तुम्ही किती वर्ष प्रीमियम भरलाय, आणि तुमची पॉलिसी किती मोठी आहे, किंवा तुम्ही किती गरीब आहात याच्याशी त्यांना काही घेणे देणे नसते..

काहीतरी खुसपट काढून क्लेम नाकारणे, काहीतरी त्रुटी दाखवून क्लेम कमी मंजूर करणे, ऑपरेशन/तपासण्या किंवा डॉक्टरांनी केलेली ट्रीटमेंट यावर प्रश्न उपस्थित करत क्लेम मध्ये काटछाट करायला लावणे, अन् शेवटी प्रत्येक गोष्टीसाठी सतराशे साठ कागदपत्र मागणे, हे सर्रास घडते.

* हेल्थ इन्शुरन्स सेक्टर मध्ये जेवढ्या खाचा-खोचा आहेत, तेवढ्या क्वचितच इतर कुठल्या सेक्टर मध्ये असतील. इतके छोटे छोटे मुद्दे (claws) आणि इतक्या अटी शर्ती असतात, की सामान्य माणसाचं तर सोडाच, पण उच्चशिक्षित व्यक्तीला देखील ते लवकर समजत नाही.

मग आपल्या गरजेच्या वेळी जर आपल्याला क्लेम मिळाला नाही, तर आपण म्हणतो की मला कंपनीनं फसवलं, हॉस्पिटलनं लुटलं वगैरे.. पण तसं होऊ द्यायचं नसेल, तर करावयाचा अभ्यास खूप मोठा आहे आणि तो परिस्थिती व व्यक्ती नुसार बदलणाराही आहे, पण तरीही त्यातले मुख्य मुद्दे आपण पाहू –

तुम्ही जर अगोदरच पॉलिसी घेतलेली असेल, तर तुमच्या पॉलिसी बद्दल कोणत्या गोष्टी माहिती करून घ्याव्यात, किंवा नवीन पॉलिसी घेते वेळी कोणत्या गोष्टी पहाव्यात –

1. *आपण घेत असलेल्या पॉलिसीत कोणकोणते आजार कव्हर होणार आहेत?* कमी प्रीमियम असणाऱ्या पॉलिसींमध्ये बरेच आजार कव्हर (समाविष्ट) केलेले नसतात. तसेच बहुतांश पॉलिसींमध्ये त्वचारोग, दंतरोग, मनोविकार, कॉस्मेटिक ट्रीटमेंट यासहित इतरही काही आजार आणि ऑपरेशन्स (उदा. सिझेरियन, नॉर्मल डिलिव्हरी इ.) कव्हर नसतात. जितकी तुमची पॉलिसी मोठी असेल तितका कव्हर ही मोठा असतो, आणि तितके आजारही जास्त कव्हर असतात, आणि मग प्रीमियम ही मोठा येतो.

2. *कोणकोणत्या आजारांचे कव्हरेज आपल्याला कधीपासून मिळणार आहे?*
ॲक्सिडेंटल इंज्युरी चे कव्हरेज लगेच चालू होते, तर काही आजारांचे कव्हरेज तीस दिवसानंतर मिळते, तर काही आजारांचे कव्हरेज मिळण्यासाठी आपल्याला एक वर्ष ते दोन वर्षे वाट पाहावी लागते. पॉलिसी घेण्याअगोदर काही आजार असतील (Pre Existing Disease) तर त्यांचे व त्यांपासून उद्भवणाऱ्या इतर आजारांचेही कव्हरेज मिळायला चार वर्षे लागतात, वर त्यालाही लिमिट असते.

3 *पॉलिसीत को-पेमेंट असणार आहे का? असले तर ते किती असेल?* (को-पेमेंट म्हणजे, उदा. 20% को-पेमेंट असणारी तुमची पॉलिसी असेल, तर समजा तुमचं दहा हजार रुपये हॉस्पिटलचं बिल झालं, तर कंपनी आठच हजार रुपये देणार, बाकीचं तुम्ही द्यायचं.)

4. *पॉलिसी “पॅन इंडिया” आहे की “झोनल” आहे?* म्हणजे पॉलिसी पूर्ण भारतात कुठल्याही ठिकाणी चालेल, की फक्त गावातल्या किंवा छोट्या शहरातल्या (3 tier city) हॉस्पिटल मध्येच आपण ॲडमीट होऊ शकतो. बऱ्याच जणांचा पॉलिसी घेतेवेळी पत्ता गावाकडचा असतो, अशा पॉलिसी मग एजंट लोक “झोनल” करतात. त्यांना प्रीमियम पण कमी असतो. पण त्या मोठ्या शहरात चालत नाहीत, अशा वेळी को-पेमेंट भरपूर करावे लागते. म्हणून (गरज असेल तर) एजंटला सांगून आपली पॉलिसी “पॅन इंडिया” करून घ्यावी.

5. बऱ्याच पॉलिसी डिस्पोजेबल मटेरियल (उदा. ग्लोव्हज, सिरींजेस, PPE kit, कॅथेटर इ.) आणि नॉन-मेडिकल गोष्टी (उदा. रजिस्ट्रेशन वगैरे) यांची कॉस्ट आम्ही देणार नाही, अशी तरतूद करून ठेवतात. त्याबद्दल जाणून घ्यावे.

6. *आपण घेत असलेल्या पॉलिसीत कॅपिंग (Capping) कोणकोणत्या गोष्टींसाठी आणि किती किती आहे, ते पाहणे आवश्यक आहे.* एखाद्या आजारासाठी किंवा ऑपरेशनसाठी जास्तीत जास्त किती रुपये कंपनी देईल, हे देखील इन्शुरन्स कंपनी ठरवते. हॉस्पिटलचं बिल कितीही झालेलं असो, तरीही त्या आजारासाठी किंवा ऑपरेशन साठी इन्शुरन्स कंपनीने ठरविलेले असतील तिथंपर्यंतचेच पैसे मंजूर होतात. समजा, पाय फ्रॅक्चर झाल्यावर हाडात रॉड टाकण्याचे ऑपरेशन आहे, तर कंपनी स्टील च्या रॉडचेच पैसे मंजूर करते, तुम्हाला टायटॅनियम चा रॉड टाकायचा असला तर त्याचे वरचे पैसे तुम्हाला द्यावे लागतात.

7. *पॉलिसीत आपण ॲडमीट झालेल्या आजारासाठी जास्तीत जास्त कितीचे कव्हर आहे*, हे देखील पहावे. म्हणजे तुमची पॉलिसी जरी पाच लाखांची असली तरी, हार्ट च्या ट्रीटमेंट साठी मात्र आम्ही त्यातले जास्तीत जास्त तीन लाखांपर्यंतच मंजूर करू, अशी अट असते. याला Sub-Limit देखील म्हणतात.

8. *आपल्या पॉलिसीत Bed charge किंवा Per day Room Rent किती कव्हर आहे ते पाहावे.* कारण कॉर्पोरेट हेल्थ सेक्टर मध्ये Room Charges हा खूप मोठा लोच्या असतो. पॉलिसीत रूम साठी दोन हजार रुपये प्रति दिन मंजूर असेल, आणि आपण तीन हजार प्रति दिवसाची रूम घेतली तर आपल्याला वाटतं की, एका दिवसाला फक्त एक हजारच्या हिशोबानेच आपल्याला जास्त पैसे द्यायचेत.! पण ते तसं नाही.. बऱ्याच मोठ्या मोठ्या कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्स मध्ये लॅब टेस्टस् , CT scan MRI सारख्या तपासण्या, ऑपरेशन, नर्सिंग चार्जेस, डॉक्टर्स राऊंड चार्जेस हे सगळे त्या Room Rent शीच जोडलेले असतात. म्हणजे तुम्ही साध्या रूम मध्ये राहिले तर ते कमी असतात, आणि सुपर डिलक्स रूम मध्ये राहिले तर ते जास्त असतात. मग तुम्हाला तुमच्या रूम च्या हिशोबाने त्या सगळ्यांचे जास्त चार्जेस लागतात, आणि तो difference इन्शुरन्स कंपनी देत नाही, तुम्हाला तुमच्या खिशातून द्यावा लागतो. म्हणून पॉलिसीत जेवढा कव्हर आहे, तिथपर्यंत Rent असलेली Room घेतलेली योग्य असते. म्हणून पॉलिसी घेते वेळी (घेतली असेल तरी) आपल्या पॉलिसीत लॅब टेस्टस् , CT scan, MRI सारख्या तपासण्या, ऑपरेशन, नर्सिंग चार्जेस, डॉक्टर्स राऊंड यांचे चार्जेस हे Room Rent सोबत जोडलेले (Linked) आहेत का, ते अवश्य पाहून घ्यावे.

9. *हेल्थ इन्शुरन्स आणि मेडीक्लेम या दोन वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत.* सहसा मेडीक्लेम पॉलिसीचा प्रीमियम कमी असतो, कारण त्यात फक्त Hospitalization (admit झाल्यानंतरचा) खर्च कव्हर असतो. पण हेल्थ इन्शुरन्स पॉलिसी मध्ये त्याही पेक्षा जास्त फॅसीलिटीज असतात. उदा. ओपीडी चार्जेस, Pre Hospitalization खर्च, अँब्युलन्स चार्जेस, तपासण्या, Post Hospitalization गोळ्या औषधं, तपासण्या, फिजिओथेरपी हे देखील कव्हर असू शकतात.
तेंव्हा आपली पॉलिसी ही पूर्ण हेल्थ इन्शुरन्स आहे, की फक्त मेडीक्लेम आहे, हे देखील पाहून घ्यावे.

11. आपण ज्या ठिकाणी राहतो, तिथल्या जास्तीत जास्त हॉस्पिटल्सना (किंवा आपल्याला हव्या असलेल्या हॉस्पिटलला) ती कंपनी ॲटॅच आहे का, ते पाहावे. अन्यथा आपल्याला Reimbersment (प्रतिपूर्ती) करावी लागते. Reimbursement म्हणजे आधी आपण हॉस्पिटलचे बिल भरायचे त्यानंतर कंपनीकडे डॉक्युमेंट्स सबमिट करून नंतर क्लेम मंजूर होणार. अशा वेळी क्लेम मंजूर व्हायची गॅरंटी तुलनात्मक कमी असते.

12. आपण पॉलिसी घेऊ इच्छिणाऱ्या किंवा घेतलेल्या इन्शुरन्स कंपनीचे Claim settlement ratio आणि तिचे मार्केट मधले reputation तपासावे. यासाठी त्याच कंपनीच्या एजंट वर भरवसा ठेऊ नये. आपल्याला पडणाऱ्या बऱ्याच प्रश्नांच्या उत्तरांसाठी “यु ट्युब” वर Pranjal Kamra, Money minded Mandeep आणि Rachana Ranade या युट्युबर्स चे व्हिडिओ चांगले आहेत.

13. काही आजार किंवा ऑपरेशनसाठी ॲडमिट व्हायची गरज नसते. त्याला Day Care असे म्हणतात. आपल्या पॉलिसी मध्ये असे Day Care आजार/ऑपरेशन/प्रोसिजर कव्हर आहेत का, ते देखील पहावे. ही खूप महत्त्वाची गोष्ट आहे. कित्येक छोटे ऑपरेशन्स जसे की डोळ्यांचे ऑपरेशन्स, कान नाक घसा यांचे ऑपरेशन्स, आयुष ट्रीटमेंट या Day Care Procedure असतात, पण क्लेम साठी तुम्हाला उगीच 24 तास ॲडमीट राहावं लागतं.

14. आपण मोबाईल नंबर पोर्ट करतो तसे आपल्याला इन्शुरन्स कंपनी देखील पोर्ट करता येते, त्याबद्दलच्या अटीशर्ती जाणून घेऊन जुनी बिनकामाची कंपनी लगेच बदलावी.

15. तुमच्या बेस कव्हरला टॉप-अप करायचे असेल तर शक्यतो एकाच कंपनीची टॉप अप पॉलिसी घ्यावी. (अन्यथा Reimbersament करावी लागते). त्यातही टॉप-अप न घेता, सुपर टॉप-अप पॉलिसी घेतलेली बरी. पण मग त्याचा प्रीमियम देखील जास्त असतो.

16. फॅमिली फ्लोटर पॉलिसी असेल तर त्यात सिनियर सिटिझन ना समाविष्ट करू नये. प्रीमियम जास्त येतो. त्यांची वैयक्तिक (Individual) पॉलिसी काढावी.

17. तुम्ही रेग्युलर ड्रिंकर किंवा स्मोकर असाल, किंवा तुम्हाला काही Pre Existing Disease असतील तर ते (प्रीमियम जास्त भरावा लागेल म्हणून) लपवू नयेत, नाहीतर नंतर क्लेम रिजेक्ट तर होतोच, पण नंतर त्यांचा कव्हरही मिळत नाही. या गोष्टी नाही लपवल्या तर भलेही Pre Existing Diseases ना Wating period चार वर्षे लागो, पण निदान नंतर क्लेम तरी रिजेक्ट होणार नाही.

18. आपल्या पॉलिसीत No Claim Bonus म्हणून पुढच्या वर्षीचा प्रीमियम कमी होतो, की कव्हर वाढवतात, ते जाणून घ्या. Ambulance charges असले तर ते किती पर्यंत आहेत ते जाणून घ्या, “फ्री हेल्थ चेक-अप” मिळत असेल तर तो फक्त सुरुवातीला आहे की दर वर्षाला एकदा आहे, हे देखील जाणून घ्या.

19. बऱ्याच सरकारी पॉलिसी असतात, ज्यात प्रीमियम कमी असतो, आणि भरपूर कॅपिंग पण असतं. महात्मा फुले जन आरोग्य योजना (MPJAY) ही गरिबांसाठी मोफत आहे. पण त्यात बरेच आजार कव्हर नसतात, आणि बऱ्याच आजारांवर भरपूर कॅपिंग असतं आणि औषधं स्टेंट इम्प्लांट यावर देखील लिमिट असतं.

20. आपण जॉब करतो त्या कंपनीने काढलेल्या ग्रुप पॉलिसी असतील तर त्यात कधीकधी एक Reasonable and Customary Clause असतो. त्यामध्ये त्या ठराविक एरियात एखाद्या ऑपरेशन किंवा आजारासाठी जेवढे चार्जेस प्रचलित असतात तेवढेच तुम्हाला पण मंजूर होतात, मग तुमची केस कितीही कॉम्पलिकेटेड असो किंवा तुमचे ऑपरेशन कितीही ॲडव्हान्स पद्धतीने केलेले असो, आणि तुमचं हॉस्पिटलचं बिल कितीही येवो.. (अशा ग्रुप पॉलिसी किंवा कंपनीकडून दिल्या जाणाऱ्या पॉलिसी असतील तर त्याचा आपल्याला लागेल इतका कव्हर अवश्य वाढवून घ्यावा, किंवा दुसरी टॉप-अप पॉलिसी घ्यावी.)

पॉलिसी काढताना एजंट वारंवार कॅशलेस शब्द वापरतात, पण बऱ्याच इन्शुरन्स किंवा मेडीक्लेम पॉलिसी ह्या “पूर्णतः कॅशलेस” नसतात.
( बऱ्याच हॉस्पिटल्स मध्ये पेशंटस् ना त्यांच्या आजारासाठी ठरलेल्या पॅकेजच्या वरचे काही पैसे द्यायला लागू नये, अशी बिलात ॲडजेस्टमेंट डॉक्टर करतात. पण मोठ्या किंवा कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्स मध्ये तसे होत नाही. कितीही मोठी पॉलिसी असली तरीही रजिस्ट्रेशन किंवा इतर नॉन मेडिकल खर्चाचे पैसे तरी पेशंटला स्वतःच्या खिशातूनच द्यावे लागतात.)
इन्शुरन्सचा पेशंट ॲडमिट झाला की भरमसाठ बिल करणारे हॉस्पिटल्स आहेत, तसंच पेशंटला त्याच्या आजारासाठी ठरलेल्या पॅकेजच्या वरचे काही पैसे द्यायला लागू नये, अशी बिलात ॲडजेस्टमेंट करून देऊन पेशंटचं हित साधणारेही डॉक्टर आहेत.
असो.

या वीस मुद्द्यां व्यतिरिक्त बाकीही लहानसहान गोष्टी माहिती असाव्या लागतात.

पण सगळ्यात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, *कव्हर किती असावा, म्हणजेच पॉलिसी कितीची घ्यावी?*

साधारणतः असं म्हणलं जातं की, आपल्या शहरात हार्ट सर्जरीची जितकी कॉस्ट असेल तितका तरी आपला कव्हर असला पाहिजे. म्हणजे, यानुसार अंदाजे पाच लाखांपर्यंत कव्हर असला पाहिजे.

पण काही लोकांचा कव्हर इतका कमी असतो, आणि त्यातही त्यांच्या पॉलिसीत अनेक अटी असतात, त्यामुळे प्रत्यक्षात आजारी पडल्यावर त्यांना फार फायदा होत नाही. (उदा. ज्या ग्रुप पॉलिसी किंवा कंपनीकडून दिल्या जाणाऱ्या पॉलिसी.)

अशा पॉलिसी किरकोळ आजारपणासाठी तर ठीक असतात, पण मोठे आजारपण किंवा ऑपरेशनसाठी अजिबात उपयोगाच्या नसतात.

मला सांगा, मोठ्या आजारपणाच्या किंवा ऑपरेशनच्या खर्चामुळे आपले आर्थिक बजेट कोलमडू नये म्हणून तर इन्शुरन्स घ्यायचा असतो, मग अशा इन्शुरन्सचा उपयोगच काय, जो आपल्याला मोठ्या आजारपणात मदतीस येणार नसेल तर?

सहज दहा रुपयांचा वडापाव खाऊ शकणाऱ्या किंवा बिडी पिऊ शकणाऱ्या व्यक्तींनी किमान रोजचे दहा रुपये तरी आपल्या शरीरासाठी देखील दिले तर किती बरं होईल? रोजचे दहा रुपये म्हणजे वार्षिक प्रीमियम ₹3600/-).

बाकी कुठल्या गोष्टींपेक्षा आपले शरीर महत्त्वाचे असते हे वेगळे सांगायला नको. घरात बीपी डायबेटिसची किंवा ‘हार्ट अटॅक’ची हिस्टरी असेल तर आपलाही हेल्थ कव्हर व्यवस्थित असला पाहिजे, हे कळायला फार हुशारी लागत नाही.
आपण दारू सिगारेट घेणं कमी कमी करू शकत नाही, व्यायाम करू शकत नाही, तेलाचे गोडाचे किंवा मसालेदार खाणं कमी करू शकत नाही, तर निदान हेल्थ इन्शुरन्स तरी मजबूत करून ठेवावा, हे कळायला फार काही अक्कल लागत नाही.

तरीही लोक इन्शुरन्स करून ठेवत नाहीत. आणि मग आजारी पडलं की याच्या त्याच्या दारात जाऊन ‘मदत करा’ म्हणून भिक मागतात, आमदार नगरसेवकाचे पाय धरतात, नाहीतर मग डॉक्टरांनी आमच्याकडून कमी बिल घ्यावं अशी अपेक्षा ठेवतात. अशावेळी मग त्यांना आपली गरिबी आठवते. पण केवळ दिवसाला 30-40 रुपयात आपण आपला स्वाभिमान टिकवून ठेवू शकतो हे त्यांना कळत नाही.
(दिवसाला 30-40 रुपये म्हणजे, वार्षिक 10 ते 15 हजार हप्ता).

आपल्या देशात “आरोग्यासाठी” पैसे बाजूला काढून ठेवण्याची पद्धतच नाही.. मुलीच्या लग्नाची तरतूद करण्याला जितकी प्रायोरिटी दिली जाते, तेवढी आरोग्याच्या बाबतीत मात्र उदासीनता असते.. अचानक काही उद्भवलं की मग पळापळ सुरू होते.. बरं, स्वतःचं ‘क्रेडिट’ तर असं की, जवळचे नातेवाईक पण पैशाची मदत करायला टाळतात.. मग डॉक्टरांकडूनच अपेक्षा केली जाते, की त्यांनी डिपॉझिट न घेता उपचार चालू ठेवावेत, किंवा उधारीवर ट्रीटमेंट करावी.. ‘माणुसकी काही आहे की नाही डॉक्टरला.!’ तुमच्यावर वेळ आली आहे म्हणून डॉक्टरांनी ती समजून घ्यावी अशी अपेक्षा केली जाते.. पण डॉक्टरांसाठी तर हे रोजचंच असतं.. त्यांना अनेक नमुन्यांची माणसे रोजच भेटत असतात.. अनेक प्रकारचे अनुभव आलेले असतात.. आणि तुमच्यावरची धोक्याची वेळ निघून गेल्यावर तुम्ही तुमची नियत बदलणार नाही कशावरून?? तुम्ही पैसे बुडवणार नाही कशावरून? किंवा कमी भरणार नाही कशावरून? आणि बिल बुडवून गेलेला पेशंट पुन्हा काय त्या डॉक्टरकडे येत नाही.. म्हणजे पेशंटही तुटला आणि पैसेही गेले..

सांगायचा मुद्दा काय आहे, लोक गाफील का राहतात..? मेडिकल इमर्जन्सीसाठी वेगळे पैसे ठेवायला किंवा इन्शुरन्स काढून ठेवायला का शिकत नाहीत? आपल्या इन्कमचा ठराविक हिस्सा आरोग्याच्या तरतुदीसाठी वेगळा शिल्लक ठेवायचा असतो, किंवा आरोग्याचा वेगळा विमा काढायचा असतो, हे बहुतांश जणांच्या गावीही नसते..

अगदी सधन घरांत पण लग्नाच्या बस्त्यासाठी पैसे असतात, मल्टिप्लेक्स साठी पैसे असतात, पार्टी करायला, बर्थ डे करायला, किंवा डिनर साठी पैसे असतात.. पण आरोग्यासाठी मात्र उदासीनता असते, किंवा अगदी तुटपुंजा कव्हर असलेली पॉलिसी असते..

तीन चार वर्षे पॉलिसीचा हप्ता भरून (आपण आजारी न पडल्यामुळे) काही उपयोग झाला नाही, म्हणून पॉलिसी बंद केलेले कित्येक महाभाग मी बघितलेले आहेत. बऱ्याच सुशिक्षितांना पण पॉलिसीचे हप्ते भरणं म्हणजे पैसे वाया घालवणं असंच वाटतं..! कार इन्शुरन्स कम्पल्सरी आहे म्हणून आपण कारच्या इन्शुरन्स पोटी 10-15हजार रुपयांचा वार्षिक हप्ता भरतो, मग हप्ता भरतोय म्हणून एखादा ॲक्सिडेंट व्हायला पाहिजे असा विचार करतो का?
सांगितलेल्या लॅब टेस्टचे रिझल्ट्स नॉर्मल आले की, पैसे वाया गेल्याचं फिलिंग येणाऱ्या लोकांच्या या समाजात, आपण आजारी नाही पडलो तर पॉलिसी वाया जाते, असं समजणं स्वाभाविक आहे.
असो..

एखादी उत्तम पॉलिसी घ्यायची तर मग प्रीमियम पण जास्त येतो. जो बऱ्याच लोकांसाठी भरणं शक्य नसतं. म्हणून आपल्या Income च्या हिशोबाने आणि आपल्याला असलेले Risk Factors (संभाव्य आजारांचे धोके) लक्षात घेऊन आपल्यासाठी योग्य ती पॉलिसी घ्यावी. (जशी आपली आर्थिक परिस्थिती सुधारेल, किंवा आपली फॅमिली वाढेल तशी पॉलिसी Upgrade देखील करावी).. आणि पॉलिसी घेताना किंवा Upgrade करताना स्वतः वरील वीस पॉईंट्सच्या धर्तीवर पॉलिसीचा अभ्यास तर करावाच पण आपल्या पॉलिसीतल्या सुविधा आणि अटी एजंट कडून त्यांच्याच हस्ताक्षरात लिहून देखील घ्याव्यात..
सज्ज राहाल तर सुरक्षित राहाल..

धन्यवाद l

– डॉ सचिन लांडगे.
भूलतज्ञ, अहमदनगर.

**